معرفی سهام به عنوان مهم‌ترین اوراق بازار سرمایه
بورس از سال1398 بیش از گذشته موردتوجه عموم مردم قرار گرفت و شاهد استقبال گسترده‌ای برای سرمایه‌گذاری در این بازار بودیم. جامعه بورسی تا قبل از سال1398 محدودتر بود، مردم ترجیح می‌دادند برای حفظ ارزش پول خود و کسب سود با موجودی‌های اندک در بازارهای طلا و دلار سرمایه‌گذاری کنند و آن‌هایی که موجودی بیشتر و توان خرید دارایی‌های گران‌تر داشتند به سمت خرید زمین، خانه و اتومبیل می‌رفتند.
در سال‌های گذشته با فراگیری هرچه بیشتر شبکه‌های اطلاع‌رسانی در میان مردم، تغییرات مثبت و حرکت صعودی بازارسرمایه مورد توجه عموم جامعه قرار گرفت و افراد زیادی برای افتتاح حساب بورسی به سمت کارگزاری‌ها سرازیر شدند. در کنار رشد بورس در آن سال‌ها، تقسیم سود سهام عدالت و اطلاعیه‌هایی که درباره اجازه فروش سهام عدالت صادر شد، اخذ کد بورسی، این بازار را برای بسیاری از افراد جذاب کرد و به این ترتیب جامعه گسترده‌ای با بازارسرمایه آشنا شدند.
سهام ابزار اصلی بورس اوراق بهادار
در کنار انواع اوراق و ابزارهایی که هرروزه در دنیای مالی معرفی می‌شود، سهام در همه‌جای دنیا اولویت اصلی بازارها بهشمار می‌رود و حجم اصلی گردش معاملات برپایه آن رقم می‌خورد.
سهام، اولین مبحثی است که هرسرمایه‌گذار قبل از ورود به بازار باید درباره آن بداند و به خوبی بشناسد.
تعریف کلی سهام
سهام نوعی اوراق بهادار است که مالکیت دارنده آن بر بخشی از یک شرکت را نشان می‌دهد. سهامدار یک شرکت پس از خرید سهام آن به نسبت دارایی خود در عملیات سود و زیان آن شرکت شریک می‌شود و در مجامع حق رای و حضور دارد.
شرکت‌های سهامی عام، موظف به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار هستند، عرضه سهام در بورس برای شرکت‌ها مزایایی در پی دارد که در مقاله جداگانه‌ای به بررسی و بیان آن خواهیم پرداخت.
در مجموع سهام یکی از روش‌های معمول برای جذب سرمایه برای شرکت‌ها و سازمان‌ها است و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا به صورت غیرمستقیم مالک بخشی از شرکت شوند.
انتفاع سهامداران چگونه است؟
سهامداران با خرید سهام یک شرکت سودده و نگهداری آن تا زمان برگزاری مجمع عمومی سالانه براساس میزان دارایی خود از سود تقسیمی که هر ساله شرکت‌ها تقسیم می‌کنند، بهره‌مند می‌شوند. علاوه براین موضوع، نوسانهای قیمتی سهام شرکت‌ها در تابلوی معاملات بازارسرمایه می‌تواند سبب افزایش یا کاهش دارایی سهامداران شود.
تقسیم‌بندی سهام از نظر حقوقی
سهام از نظر حقوقی به 2دسته عادی و ممتاز تقسیم می‌شود:
سهام عادی: در بورس ایران عمدتا سهام در دسته‌بندی عادی جای می‌گیرند. دارندگان سهام عادی صاحبان اصلی شرکت بهشمار می‌روند که در سود و زیان شریک هستند. این نوع سهام تاریخ سررسید ندارند و ناشران ملزم به بازخرید اوراق نخواهند بود. سهام عادی سود تضمین شده ندارند و دارندگان آن از مزایایی مثل حق رای در مجامع عمومی و فوق‌العاده، دریافت سود سهام، حق تقدم خرید سهام جدید و حق باقی‌مانده دارایی‌ها بعد از انحلال شرکت بهره‌مند می‌شوند.
سهام ممتاز: این نوع سهام که در بازار ایران به ندرت یافت می‌شود، مالکیتی قابل انتقال دارند و دارنده آن از حق و حقوق محدود و ثابت از دارایی‌های شرکت بهره می‌برد. پرداخت سود در اوراق سهام ممتاز بر سهام عادی اولویت دارد و باید بهطور کامل پرداخت شود، حتی اگر شرکت ورشکست شود، سود سهام ممتاز باید به دارندگان سهام ممتاز پرداخت شود. نام ممتاز به همین دلیل برای این نوع سهام بهکار می‌رود.
تفاوت سهام عادی و ممتاز
سود سهام ممتاز تضمین شده است، اما سود سهام عادی تضمینی ندارد.
سود سهام ممتاز در اولویت پرداخت قرار دارد. حتی اگر شرکتی 2سال تقسیم سود نداشته باشد و تصمیم به پرداخت سود بگیرد باید ابتدا سود سال اول و دوم را به سهامداران ممتاز بدهد و پس از آن سود سهامداران عادی را تقسیم کند.
در صورت انحلال شرکت، سهامداران ممتاز بر سهامداران عادی، در گرفتن حق خود ارجحیت دارند.
مقدار سود سهام ممتاز بیشتر از سود سهام عادی است.
تقسیم‌بندی سهام از نظر مالکیت
سهام از نظر مالکیت به 2دسته بانام و بی‌نام تقسیم می‌شوند:
سهام بانام: سهامی است که در آن نام صاحب سهام نوشته و ثبت می‌شود و قابلیت انتقال به هرشخصی در دفاتر ثبت حقوقی دارد را سهام بانام گویند.
سهام بی‌نام: سهام بی‌نام به نام هیچ شخص خاصی نیست و برگه سهم در دست هرکسی باشد صاحب سهام به حساب می‌آید
سایر انواع سهام
سهام حق‌تقدم: در صورتی که افزایش سرمایه شرکت از محل آورده نقدی و مطالبات باشد، به سهامداران فعلی سهام جدیدی به نام «حق تقدم» اختصاص داده می‌شود که سهامداران طی 60روز فرصت دارند تا ارزش اسمی آن را پرداخت کنند و به این ترتیب سهام حق‌تقدم را به دارایی قبلی خود اضافه کنند اما سهامدارانی که تمایل به افزایش سهام خود ندارند می‌توانند امتیاز خود را در بازار به فروش برسانند.
سهام جایزه: چنانچه افزایش سرمایه یک شرکت از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها صورت بگیرد، سهامداران فعلی «سهام جایزه» دریافت خواهند کرد. در این روش سهام جایزه به صورت خودکار به دارایی قبلی سهامداران اضافه می‌شود و نیاز به طی فرآیند خاصی نیست. در این صورت قیمت سهم در بازار کاهش می‌یابد و به همان میزان به تعداد سهم سهامداران قبلی اضافه می‌شود.
سهام ترجیحی: سهام ترجیحی هم نوع دیگری از سهام است که هر شرکت بورسی در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی، آن را به کارکنان شاغل در آن شرکت واگذار می‌کند.
سهام موسس: موسسین شرکت در بدو تاسیس از سهامی برخوردار می‌شوند که به آن سهام موسس می‌گویند. سهم موسس، سهمی است که در آغاز راه‌اندازی شرکت برای افرادی که در این فرآیند شریک بودند در نظر گرفته می‌شود و مزایایی دارد. مثلا سود بیشتری به موسسین داده می‌شود یا اگر شرکت منحل شد از دارایی‌های شرکت قبل از سایر سهام، مبلغ اسمی به سهامداران موسس پرداخت می‌شود.
سهام شناور آزاد: سهام شناور آزاد بخشی از سهام یک شرکت است که در میان سهامداران خرد جابه‌جا می‌شود، به بیان دیگر بخشی از سهام یک شرکت که در اختیار سهامداران غیرراهبردی قرار دارد و سهامداران با داشتن آن قصد دخالت در کنترل شرکت را ندارند. میزان سهام شناور برای تمام شرکت‌های بورسی در تابلوی معاملات قابل مشاهده است. سهام شناور مولفه‌ای است که برخی از افراد در کنار سایر فاکتورها از آن در استراتژی‌های خرید و فروش خود استفاده می‌کنند. توجه به چند نکته در سهام شناور الزامی است:
سهام شناور با درصد بسیار بالا مثلا 100درصد، به معنای نداشتن سهامدار عمده در یک سهم است. سهمی که سهامدار عمده مشخصی ندارد قطعا تصمیمهای مدیریتی آن با اشکالهایی همراه است، بنابراین ریسک سرمایه‌گذاری در چنین شرکت‌هایی زیاد است.
سهام شناور با درصد بسیار پایین مثلا کمتر از 10درصد، در صورت داشتن ارزش بازار بالای شرکت نشانه خوبی بهشمار می‌رود و نشان می‌دهد که قیمت سهم به‌راحتی قابل دستکاری نیست.
جمع‌بندی
سهام مهم‌ترین اوراق بهاداری است که در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد و شناخت آن برای افرادی که قصد فعالیت در این بازار را دارند ضروری است. در بازار ایران اکثر سهم‌ها عادی و بانام هستند و با پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر در صنعت مالی کشور رقم خورده، بهصورت برخط(آنلاین) و از طریق پنل کارگزاری‌ها قابلیت خرید و فروش دارند.
در سال‌های گذشته با فراگیری هرچه بیشتر شبکه‌های اطلاع‌رسانی در میان مردم، تغییرات مثبت و حرکت صعودی بازارسرمایه مورد توجه عموم جامعه قرار گرفت و افراد زیادی برای افتتاح حساب بورسی به سمت کارگزاری‌ها سرازیر شدند. در کنار رشد بورس در آن سال‌ها، تقسیم سود سهام عدالت و اطلاعیه‌هایی که درباره اجازه فروش سهام عدالت صادر شد، اخذ کد بورسی، این بازار را برای بسیاری از افراد جذاب کرد و به این ترتیب جامعه گسترده‌ای با بازارسرمایه آشنا شدند.
سهام ابزار اصلی بورس اوراق بهادار
در کنار انواع اوراق و ابزارهایی که هرروزه در دنیای مالی معرفی می‌شود، سهام در همه‌جای دنیا اولویت اصلی بازارها بهشمار می‌رود و حجم اصلی گردش معاملات برپایه آن رقم می‌خورد.
سهام، اولین مبحثی است که هرسرمایه‌گذار قبل از ورود به بازار باید درباره آن بداند و به خوبی بشناسد.
تعریف کلی سهام
سهام نوعی اوراق بهادار است که مالکیت دارنده آن بر بخشی از یک شرکت را نشان می‌دهد. سهامدار یک شرکت پس از خرید سهام آن به نسبت دارایی خود در عملیات سود و زیان آن شرکت شریک می‌شود و در مجامع حق رای و حضور دارد.
شرکت‌های سهامی عام، موظف به عرضه سهام خود در بورس اوراق بهادار هستند، عرضه سهام در بورس برای شرکت‌ها مزایایی در پی دارد که در مقاله جداگانه‌ای به بررسی و بیان آن خواهیم پرداخت.
در مجموع سهام یکی از روش‌های معمول برای جذب سرمایه برای شرکت‌ها و سازمان‌ها است و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا به صورت غیرمستقیم مالک بخشی از شرکت شوند.
انتفاع سهامداران چگونه است؟
سهامداران با خرید سهام یک شرکت سودده و نگهداری آن تا زمان برگزاری مجمع عمومی سالانه براساس میزان دارایی خود از سود تقسیمی که هر ساله شرکت‌ها تقسیم می‌کنند، بهره‌مند می‌شوند. علاوه براین موضوع، نوسانهای قیمتی سهام شرکت‌ها در تابلوی معاملات بازارسرمایه می‌تواند سبب افزایش یا کاهش دارایی سهامداران شود.
تقسیم‌بندی سهام از نظر حقوقی
سهام از نظر حقوقی به 2دسته عادی و ممتاز تقسیم می‌شود:
سهام عادی: در بورس ایران عمدتا سهام در دسته‌بندی عادی جای می‌گیرند. دارندگان سهام عادی صاحبان اصلی شرکت بهشمار می‌روند که در سود و زیان شریک هستند. این نوع سهام تاریخ سررسید ندارند و ناشران ملزم به بازخرید اوراق نخواهند بود. سهام عادی سود تضمین شده ندارند و دارندگان آن از مزایایی مثل حق رای در مجامع عمومی و فوق‌العاده، دریافت سود سهام، حق تقدم خرید سهام جدید و حق باقی‌مانده دارایی‌ها بعد از انحلال شرکت بهره‌مند می‌شوند.
سهام ممتاز: این نوع سهام که در بازار ایران به ندرت یافت می‌شود، مالکیتی قابل انتقال دارند و دارنده آن از حق و حقوق محدود و ثابت از دارایی‌های شرکت بهره می‌برد. پرداخت سود در اوراق سهام ممتاز بر سهام عادی اولویت دارد و باید بهطور کامل پرداخت شود، حتی اگر شرکت ورشکست شود، سود سهام ممتاز باید به دارندگان سهام ممتاز پرداخت شود. نام ممتاز به همین دلیل برای این نوع سهام بهکار می‌رود.
تفاوت سهام عادی و ممتاز
سود سهام ممتاز تضمین شده است، اما سود سهام عادی تضمینی ندارد.
سود سهام ممتاز در اولویت پرداخت قرار دارد. حتی اگر شرکتی 2سال تقسیم سود نداشته باشد و تصمیم به پرداخت سود بگیرد باید ابتدا سود سال اول و دوم را به سهامداران ممتاز بدهد و پس از آن سود سهامداران عادی را تقسیم کند.
در صورت انحلال شرکت، سهامداران ممتاز بر سهامداران عادی، در گرفتن حق خود ارجحیت دارند.
مقدار سود سهام ممتاز بیشتر از سود سهام عادی است.
تقسیم‌بندی سهام از نظر مالکیت
سهام بانام: سهامی است که در آن نام صاحب سهام نوشته و ثبت می‌شود و قابلیت انتقال به هرشخصی در دفاتر ثبت حقوقی دارد را سهام بانام گویند.
سهام بی‌نام: سهام بی‌نام به نام هیچ شخص خاصی نیست و برگه سهم در دست هرکسی باشد صاحب سهام به حساب می‌آید
سایر انواع سهام
سهام حق‌تقدم: در صورتی که افزایش سرمایه شرکت از محل آورده نقدی و مطالبات باشد، به سهامداران فعلی سهام جدیدی به نام «حق تقدم» اختصاص داده می‌شود که سهامداران طی 60روز فرصت دارند تا ارزش اسمی آن را پرداخت کنند و به این ترتیب سهام حق‌تقدم را به دارایی قبلی خود اضافه کنند اما سهامدارانی که تمایل به افزایش سهام خود ندارند می‌توانند امتیاز خود را در بازار به فروش برسانند.
سهام جایزه: چنانچه افزایش سرمایه یک شرکت از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها صورت بگیرد، سهامداران فعلی «سهام جایزه» دریافت خواهند کرد. در این روش سهام جایزه به صورت خودکار به دارایی قبلی سهامداران اضافه می‌شود و نیاز به طی فرآیند خاصی نیست. در این صورت قیمت سهم در بازار کاهش می‌یابد و به همان میزان به تعداد سهم سهامداران قبلی اضافه می‌شود.
سهام ترجیحی: سهام ترجیحی هم نوع دیگری از سهام است که هر شرکت بورسی در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی، آن را به کارکنان شاغل در آن شرکت واگذار می‌کند.
سهام موسس: موسسین شرکت در بدو تاسیس از سهامی برخوردار می‌شوند که به آن سهام موسس می‌گویند. سهم موسس، سهمی است که در آغاز راه‌اندازی شرکت برای افرادی که در این فرآیند شریک بودند در نظر گرفته می‌شود و مزایایی دارد. مثلا سود بیشتری به موسسین داده می‌شود یا اگر شرکت منحل شد از دارایی‌های شرکت قبل از سایر سهام، مبلغ اسمی به سهامداران موسس پرداخت می‌شود.
سهام شناور آزاد: سهام شناور آزاد بخشی از سهام یک شرکت است که در میان سهامداران خرد جابه‌جا می‌شود، به بیان دیگر بخشی از سهام یک شرکت که در اختیار سهامداران غیرراهبردی قرار دارد و سهامداران با داشتن آن قصد دخالت در کنترل شرکت را ندارند. میزان سهام شناور برای تمام شرکت‌های بورسی در تابلوی معاملات قابل مشاهده است. سهام شناور مولفه‌ای است که برخی از افراد در کنار سایر فاکتورها از آن در استراتژی‌های خرید و فروش خود استفاده می‌کنند. توجه به چند نکته در سهام شناور الزامی است:
سهام شناور با درصد بسیار بالا مثلا 100درصد، به معنای نداشتن سهامدار عمده در یک سهم است. سهمی که سهامدار عمده مشخصی ندارد قطعا تصمیمهای مدیریتی آن با اشکالهایی همراه است، بنابراین ریسک سرمایه‌گذاری در چنین شرکت‌هایی زیاد است.
سهام شناور با درصد بسیار پایین مثلا کمتر از 10درصد، در صورت داشتن ارزش بازار بالای شرکت نشانه خوبی بهشمار می‌رود و نشان می‌دهد که قیمت سهم به‌راحتی قابل دستکاری نیست.
جمع‌بندی
سهام مهم‌ترین اوراق بهاداری است که در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد و شناخت آن برای افرادی که قصد فعالیت در این بازار را دارند ضروری است. در بازار ایران اکثر سهم‌ها عادی و بانام هستند و با پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر در صنعت مالی کشور رقم خورده، بهصورت برخط(آنلاین) و از طریق پنل کارگزاری‌ها قابلیت خرید و فروش دارند.
