صندوق‌های سرمایهگذاری کالایی در بورس کالا
با گسترش و تنوع ابزارهای مالی در سال‌های اخیر، انتخاب فعالان بازار برای سرمایهگذاری فقط به خرید و فروش سهام محدود نمی‌شود و راه‌های مختلفی برای رسیدن به سود مناسب وجود دارد. در کنار افزایش تنوع‌ها، وضعیت نابسامان بازار سهام ایران در سال‌های اخیر نیز مزید بر علت شد تا سهامداران به دنبال خرید داراییهای دیگری برای حفظ ارزش پول خود و همچنین کسب سود، باشند. در شرایط رکود و ریزش بازار بورس یکی از بازارهایی که پذیرای نقدینگی‌های سرگردان می‌شود، بازارهای کالایی هستند که به‌عنوان مثال طلا یکی از آن‌ها است. صندوق‌های کالایی ابزار جدیدی هستند که از سال 1396 وارد بازار سرمایه ما شدند و شروع کار آن با یک صندوق مبتنی بر طلا آغاز شد.
ریسک و بازدهی صندوق‌ها
عملکرد سرمایهگذاری با دو رکن ریسک و بازدهی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و همواره بیشترین بازدهی باتوجه به سطح مشخصی از ریسک، معیاری مناسب برای سرمایهگذاری است. اولین هدف صندوق‌های سرمایهگذاری در هر نوعی که باشند به حداکثر رساندن بازدهی است. صندوق‌های کالایی نیز از این قاعده مستثنا نیستند با این تفاوت که کنترل ریسک و افزایش بازدهی در آن‌ها متاثر از نوع کالای آن‌هاست، مثلا در صندوق‌های کالایی مبتنی بر طلا، نوسانات قیمتی تحت تاثیر مستقیم افزایش یا کاهش قیمت در بازار طلا قرار دارند و در شرایط صعودی و نزولی قیمت طلا، صندوق طلا نیز متناسب با آن بازدهی خواهد داشت.
معرفی اجمالی صندوق کالایی
سابقه راه‌اندازی صندوق کالایی در دنیا به بورس فلزات لندن و سال 2004 برمی‌گردد. کار این نوع از صندوق‌ها با فلز گران‌بهای طلا آغاز شد و پس از آن طیف گسترده‌ای از کالا‌ها به عنوان دارایی پایه صندوق‌های کالایی معرفی شدند؛ محصولات کشاورزی، فلزات صنعتی، حامل‌های انرژی و فلزات گران‌بها حوزه‌های اصلی هستند که به عنوان دارایی پایه در صندوق‌های کالایی در نظر گرفته می‌شوند.
صندوق‌های کالایی معمولاً بر روی داراییهای فیزیکی و یا گواهی سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی داراییهای فیزیکی سرمایهگذاری میکنند. دارندگان واحدهای صندوق سرمایهگذاری کالایی مالک مستقیم کالا یا گواهی سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی کالایی سرمایهگذاری شده نیستند، اما به‌واسطه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سرمایهگذاری در صندوق کالایی از عواید ناشی از افزایش ارزش دارایی بدون پذیرش برخی از ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند خواهند شد.
در ایران دارایی پایه تمامی صندوق‌های سرمایهگذاری کالایی پذیرش شده در بورس کالای ایران، اوراق مبتنی بر کالای مورد نظر است که این اوراق بهادار می‌تواند شامل گواهی سپرده کالایی، قرارداد آتی کالایی، قرارداد اختیار معامله کالایی و همچنین قراردادهای سلف موازی استاندارد باشد.
چرا دارایی صندوق کالایی، اوراق مختلف است؟
برای کنترل و مدیریت هر چه بهتر ریسک، این صندوق‌ها از اوراق بهادار استفاده میکنند؛ ویژگی‌هایی که هرکدام از اوراق نام برده دارند، کمک میکنند تا مدیریت ریسک به بهترین شیوه انجام شود.
تقسیم‌بندی صندوق‌های کالایی
تک کالایی : اساس سرمایهگذاری این نوع از صندوق‌ها بر پایه یک کالای خاص مثل طلا، سکه، نفت، مس، زعفران، گندم و... بنا می‌شود.
صندوق‌های چندکالایی: این صندوق‌ها در ترکیبی از کالاهای پایه مختلف سرمایهگذاری میکنند، برای مثال به صورت همزمان گواهی سپرده کالایی زعفران، طلا، پسته، زیره و نفت را خریداری میکنند تا ضمن تنوع‌بخشی به سبد دارایی، توزیع ریسک انجام داده و پرتفوی قابل اطمینان‌تری بسازند. درواقع صندوق‌های چندکالایی کاری مشابه صندوق‌های مختلط انجام می‌دهند.
مزیت صندوق‌های کالایی چیست؟
صندوق‌های کالایی، همانند صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله در بورس، خرید و فروش می‌شوند. سهولت معامله این صندوق‌ها اولین مزیت آن‌ها به شمار می‌رود، به دور از هرگونه پیچیدگی و فرآیند خاصی، شما می‌توانید به راحتی واحدهای صندوق‌های کالایی را از طریق پنل کارگزاری خود بخرید و در زمان نیاز یا صلاحدید بفروشید.
علاوه بر سادگی معامله، کاهش هزینه‌های نگهداری، وجود بازارگردان و امکان سرمایهگذاری با هر مبلغی، از دیگر قابلیت‌ها و مزایای صندوق‌های کالاهایی است.
صندوق‌های کالایی در بازار ایران
عوامل کلان اقتصادی حاکم بر کشور بر روی داراییهای فیزیکی تأثیرگذار هستند، داراییهای مالی و اوراق بهادار نیز تحت تأثیر این عوامل قرار می‌گیرند. به عنوان مثال افزایش نرخ بهره در سطح کلان اقتصادی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر نرخ بازده داراییهای مالی داشته باشد به همین صورت تحولات در بازارهای مالی می‌توانند به تغییرات در قیمت و ارزش اوراق بهادار منجر شوند، از این رو در شرایطی که احتمال بروز هرگونه ریسکی وجود دارد، انتخاب نوع سرمایهگذاری بسیار حائز اهمیت است. در همین راستا و همچنین در جهت گسترش بازارهای مالی، ورود انواع صندوق‌های سرمایهگذاری از جمله صندوق‌های مبتی بر کالا کلید خورد.
در سال 1396 اولین صندوق کالایی بر پایه طلا به بازار آمد که تقاضای خریداران از آن نشان‌دهنده استقبال از این ابزار جدید بود، تعداد صندوق‌های طلا تا به امروز رو به افزایش بوده و پس از عرضه موفقیت‌آمیز صندوق‌های طلا، در سال 1399 صندوق‌های کالایی برپایه زعفران نیز وارد بازار شدند.
جمع‌بندی
در مجموع می‌توان صندوق‌های کالایی را ابزار جدیدی در دنیای مالی دانست که از عمر آن حدود 20سال می‌گذرد. در ایران بسیار نوپاتر است و سابقه 6 ساله دارد، با این وجود توانسته جایگاه اولیه خود را در میان فعالان بازار مالی پیدا کند و با توجه به ویژگی‌های آن و برنامه‌هایی که برای گسترش در گروه‌های کالایی مختلف مطرح است، دنیای جدیدی را پیش‌روی سرمایه‌گذاران خواهد گذاشت.
ریسک و بازدهی صندوق‌ها
عملکرد سرمایهگذاری با دو رکن ریسک و بازدهی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و همواره بیشترین بازدهی باتوجه به سطح مشخصی از ریسک، معیاری مناسب برای سرمایهگذاری است. اولین هدف صندوق‌های سرمایهگذاری در هر نوعی که باشند به حداکثر رساندن بازدهی است. صندوق‌های کالایی نیز از این قاعده مستثنا نیستند با این تفاوت که کنترل ریسک و افزایش بازدهی در آن‌ها متاثر از نوع کالای آن‌هاست، مثلا در صندوق‌های کالایی مبتنی بر طلا، نوسانات قیمتی تحت تاثیر مستقیم افزایش یا کاهش قیمت در بازار طلا قرار دارند و در شرایط صعودی و نزولی قیمت طلا، صندوق طلا نیز متناسب با آن بازدهی خواهد داشت.
معرفی اجمالی صندوق کالایی
سابقه راه‌اندازی صندوق کالایی در دنیا به بورس فلزات لندن و سال 2004 برمی‌گردد. کار این نوع از صندوق‌ها با فلز گران‌بهای طلا آغاز شد و پس از آن طیف گسترده‌ای از کالا‌ها به عنوان دارایی پایه صندوق‌های کالایی معرفی شدند؛ محصولات کشاورزی، فلزات صنعتی، حامل‌های انرژی و فلزات گران‌بها حوزه‌های اصلی هستند که به عنوان دارایی پایه در صندوق‌های کالایی در نظر گرفته می‌شوند.
صندوق‌های کالایی معمولاً بر روی داراییهای فیزیکی و یا گواهی سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی داراییهای فیزیکی سرمایهگذاری میکنند. دارندگان واحدهای صندوق سرمایهگذاری کالایی مالک مستقیم کالا یا گواهی سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی کالایی سرمایهگذاری شده نیستند، اما به‌واسطه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سرمایهگذاری در صندوق کالایی از عواید ناشی از افزایش ارزش دارایی بدون پذیرش برخی از ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند خواهند شد.
در ایران دارایی پایه تمامی صندوق‌های سرمایهگذاری کالایی پذیرش شده در بورس کالای ایران، اوراق مبتنی بر کالای مورد نظر است که این اوراق بهادار می‌تواند شامل گواهی سپرده کالایی، قرارداد آتی کالایی، قرارداد اختیار معامله کالایی و همچنین قراردادهای سلف موازی استاندارد باشد.
چرا دارایی صندوق کالایی، اوراق مختلف است؟
برای کنترل و مدیریت هر چه بهتر ریسک، این صندوق‌ها از اوراق بهادار استفاده میکنند؛ ویژگی‌هایی که هرکدام از اوراق نام برده دارند، کمک میکنند تا مدیریت ریسک به بهترین شیوه انجام شود.
تقسیم‌بندی صندوق‌های کالایی
تک کالایی : اساس سرمایهگذاری این نوع از صندوق‌ها بر پایه یک کالای خاص مثل طلا، سکه، نفت، مس، زعفران، گندم و... بنا می‌شود.
صندوق‌های چندکالایی: این صندوق‌ها در ترکیبی از کالاهای پایه مختلف سرمایهگذاری میکنند، برای مثال به صورت همزمان گواهی سپرده کالایی زعفران، طلا، پسته، زیره و نفت را خریداری میکنند تا ضمن تنوع‌بخشی به سبد دارایی، توزیع ریسک انجام داده و پرتفوی قابل اطمینان‌تری بسازند. درواقع صندوق‌های چندکالایی کاری مشابه صندوق‌های مختلط انجام می‌دهند.
مزیت صندوق‌های کالایی چیست؟
صندوق‌های کالایی، همانند صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله در بورس، خرید و فروش می‌شوند. سهولت معامله این صندوق‌ها اولین مزیت آن‌ها به شمار می‌رود، به دور از هرگونه پیچیدگی و فرآیند خاصی، شما می‌توانید به راحتی واحدهای صندوق‌های کالایی را از طریق پنل کارگزاری خود بخرید و در زمان نیاز یا صلاحدید بفروشید.
علاوه بر سادگی معامله، کاهش هزینه‌های نگهداری، وجود بازارگردان و امکان سرمایهگذاری با هر مبلغی، از دیگر قابلیت‌ها و مزایای صندوق‌های کالاهایی است.
صندوق‌های کالایی در بازار ایران
عوامل کلان اقتصادی حاکم بر کشور بر روی داراییهای فیزیکی تأثیرگذار هستند، داراییهای مالی و اوراق بهادار نیز تحت تأثیر این عوامل قرار می‌گیرند. به عنوان مثال افزایش نرخ بهره در سطح کلان اقتصادی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر نرخ بازده داراییهای مالی داشته باشد به همین صورت تحولات در بازارهای مالی می‌توانند به تغییرات در قیمت و ارزش اوراق بهادار منجر شوند، از این رو در شرایطی که احتمال بروز هرگونه ریسکی وجود دارد، انتخاب نوع سرمایهگذاری بسیار حائز اهمیت است. در همین راستا و همچنین در جهت گسترش بازارهای مالی، ورود انواع صندوق‌های سرمایهگذاری از جمله صندوق‌های مبتی بر کالا کلید خورد.
در سال 1396 اولین صندوق کالایی بر پایه طلا به بازار آمد که تقاضای خریداران از آن نشان‌دهنده استقبال از این ابزار جدید بود، تعداد صندوق‌های طلا تا به امروز رو به افزایش بوده و پس از عرضه موفقیت‌آمیز صندوق‌های طلا، در سال 1399 صندوق‌های کالایی برپایه زعفران نیز وارد بازار شدند.
جمع‌بندی
در مجموع می‌توان صندوق‌های کالایی را ابزار جدیدی در دنیای مالی دانست که از عمر آن حدود 20سال می‌گذرد. در ایران بسیار نوپاتر است و سابقه 6 ساله دارد، با این وجود توانسته جایگاه اولیه خود را در میان فعالان بازار مالی پیدا کند و با توجه به ویژگی‌های آن و برنامه‌هایی که برای گسترش در گروه‌های کالایی مختلف مطرح است، دنیای جدیدی را پیش‌روی سرمایه‌گذاران خواهد گذاشت.
